Илсур Метшин ясалма интеллект турында: «Бу бүгенге шәһәрләргә бергә үтәргә кирәк булган котылгысыз эволюцион юл»

(Казан шәһәре KZN.RU, 20 нче сентябрь, Диана Жиленкова, Камилә Вилданова). Татарстан башкаласында Kazan Digital Week – 2023 халыкара форумы дәвам итә. «Казан Экспо» халыкара күргәзмә үзәгендә шәһәр Мэры Илсур Метшин катнашында түгәрәк өстәл узды. Улан-Удэ Мэры Игорь Шутенков, Ханты-Манси автономияле округы – Югра губернаторы урынбасары Павел Ципорин, Иннополис Мэры Руслан Шагалиев һәм башкалар шәһәр идарәсен цифрлаштыру өлкәсендәге иң яхшы тәҗрибәләр белән уртаклаштылар.

Катнашучыларны сәламләп, Илсур Метшин түгәрәк өстәлнең россиялеләрдән тыш дөньяның төрле илләреннән – Белоруссия, Кытай, Төркия, Үзбәкстан, Казахстан, Иран һәм Төркмәнстан вәкилләрен җыюын билгеләп үтте. Казан Мэры ассызыклаганча, ясалма интеллект бүген барлык эшчәнлек өлкәләренә, шул исәптән муниципаль идарәгә дә кертелә. Бу хезмәткәрләргә гадәти процессларга вакыт сарыф итмәскә, ә катлаулырак һәм иҗади бурычларга игътибар итәргә мөмкинлек бирә.

Мисал итеп Илсур Метшин Кытайның Ханчжоу шәһәрен китерде, анда City Brain ясалма интелект базасындагы система кулланыла. Ул шәһәр халкы, шәһәр хакимияте органнары һәм предприятиеләрдән оператив мәгълүмат җыя һәм берләштерә. Шул рәвешле, транспорт, сәламәтлек саклау, мәгариф, торак төзелеше һ.б. өлкәләрне үз эченә алган бердәм мәгълүмати ресурслар системасы формалаша.

«Реаль вакыт режимында комплекслы мәгълүматны эшкәртеп, система шәһәр ресурсларын оптимальләштерә, процессларны шунда ук төзәтә. Аның нәтиҗәлелеген ике ел эчендә Кытайның иң зур тыгынлы шәһәрләре рейтингында Ханчжоуның бишенчедән 57 нче урынга күчүе раслый. Бүген әлеге система Кытайның һәм Малайзиянең күп кенә шәһәрләрендә гамәлгә кертелде», – дип уртаклашты Илсур Метшин.

Ясалма интеллект куллануда тагын бер яхшы мисалны Мәскәү күрсәтә, аның тәҗрибәсен Казан җентекләп өйрәнә һәм үзендә сынап карый. Сөйләмне «акыллы» тану һәм текстны тиз арада генерацияләү өстенлекле юнәлешләр булып тора. Мәсәлән, Мәскәүнең гомумшәһәр контакт-үзәгендә тавыш хәбәрләре текстка әверелә, ул ясалма интеллект ярдәмендә башкаручыга җибәрелә һәм биремне үтәү вакыты буенча контрольдә тотыла.

«Без Мәскәү коллегаларыннан калышмаска тырышабыз һәм узган ел Казан компаниясе тарафыннан эшләнгән «Эра» цифрлы коммуникацияләр платформасын гамәлгә керттек. Аны гамәлгә кертү Казан Мэриясенең 2 меңнән артык хезмәткәренә чит ил телефониясен алыштырырга һәм шәһәрнең бердәм дежур-диспетчерлык хезмәтен модернизацияләргә мөмкинлек бирде», – дип билгеләп үтте Мэр.

Илсур Метшин сөйләгәнчә, ясалма интеллект элементлары булган платформа тавыш ярдәмчеләрен булдырырга мөмкинлек бирде, алар счетчик күрсәтмәләрен, кар җыюга, йортсыз хайваннарны тотуга гаризаларны үзләре кабул итә һәм халык өчен иң мөһим мәсьәләләр буенча, мәсәлән, мәктәпкәчә белем бирү буенча консультация бирә.

Быел Башкарма комитет һәм Мэрия белгечләренең уртача җавап көтү вакыты 15,5 секунд тәшкил итте. Уртача алганда, сөйләшү ике минут вакыт ала, операторларга йөкләнеш 40% ка кимегән. Система кулланыла башлаганнан бирле хезмәткәрләр һәм шәһәр халкы арасында 1 млн коммуникация теркәлгән. Җыелган зур күләмле мәгълүмат төрле өлкәләрдә сезонлы һәм иң югары йөкләнешләрне фаразларга мөмкинлек бирә.

Төзекләндерү өлкәсендәге процессларны автоматлаштыруны арттыру өчен 2022 елда Казанда «СитиСофт» мәгълүмат системасы кертелде. 25 шәһәр автобусында шәһәрнең һәм аның тирәсендәге территорияләрнең урам-юл челтәрендәге хәлне өзлексез контрольдә тотарга мөмкинлек бирүче җиһазлар урнаштырылган. Юлларның карлы булуы һәм аларда җитешсезлекләр, юл билгеләренең булмавы һәм төзек булмаган терәкләр – система шундый мәгълүматны теркәп бара.

«Компьютер күзе» реаль вакыт режимында җитешсезлекләрне төзәтүне «күрергә» мөмкинлек бирә. Шуның аркасында юлларны кардан чистарту вакыты 40% ка кимегән. Бу мәгълүмат юлларны чистарту техникасы мониторингы датчикларыннан алынган мәгълүматлар белән бергә шәһәр дашбордында туплана, анда урамнарның агымдагы торышы һәм урып-җыюда катнашкан техника турында күзаллауны тиз һәм ачык итеп алырга мөмкин», - дип сөйләде Илсур Метшин.

Ул ясалма интеллект кулланып яңа проектлар кертүгә аерым игътибар бирде. Бүгенге көндә шәһәр идарәсе системасы проектлана, ул реаль вакыт режимында проблемаларга оператив рәвештә җавап бирергә һәм төрле вариантларны хәл итәргә яки хәтта хаталардан качарга ярдәм итәчәк.

Шул рәвешле шәһәрнең цифрлы дубликаты барлыкка килә. Төгәл өч үлчәмле модель шәһәр инфраструктурасының ничек эшләвен, аңа яңа бинаның ничек туры килүен күрергә, шулай ук яңа территорияләрнең планлаштыру сыйфатын бәяләргә һәм кирәкле чыгымнарны исәпләргә мөмкинлек бирәчәк.

«Ясалма интеллект кертү безнең хезмәткәрләрдән яңа белем һәм күнекмәләр таләп итә, безгә бүген куллану практикасын формалаштыручы һәм җәмгыятьтә аңлашылмаучанлык тудыручы технологияне кулланырга өйрәнергә туры килә. Әмма бу котылгысыз эволюцион юл, аны хәзерге шәһәрләргә бергә үтәргә, иң яхшы эшләнмәләрне үстерергә һәм уртаклашырга һәм идарә итү ысулларын камилләштерергә кирәк», – дип йомгаклады ТР башкаласы Мэры. Ул чараны оештыручыларга рәхмәт белдерде һәм мондый очрашулар һәм иң яхшы практикалар алмашу яхшы традициягә әверелер дип өметләнүен белдерде.

Түгәрәк өстәлдә шулай ук Мәскәү, Астана, Хэфэй, Әнкара, Минск, Ташкент, Пермь, Хабаровск һәм башка шәһәрләр вәкилләре чыгыш ясады. Алар шәһәрләрдә яшәүчеләргә уңайлы булсын өчен кулланган эшләнмәләре белән уртаклаштылар. Мәсәлән, Минскида ясалма интеллект медицина өлкәсендә кулланыла: кешеләргә үз сәламәтлекләрен күзәтү өчен теге яки бу процедураларны үтәргә искә төшерүче смс-хәбәрләр тарату кертелгән. Ә Хэфэйда ясалма интеллект табибларга йөрәк-кан тамырлары авыруларын профилактикалауда актив ярдәм итә. Мәгариф өлкәсендә электрон көндәлекләр һәм журналлар актив кулланыла, бу системага күп кенә шәһәрләр, шул исәптән Казан да күчкән инде. Шулай ук муниципалитетларда «акыллы» җәмәгать транспорты һәм автоматлаштырылган парковкалар эшли. Мондый эшләнмәләр, мәсәлән, Минск һәм Казанда бар.

Kazan Digital Week халыкара форумы бүген старт алды. 20 меңгә якын катнашучы һәм 1,3 мең спикер теркәлү узган. «Казан Экспо» халыкара күргәзмә үзәгендә 106 секция буенча эш, 10 тематик һәм биш партнер конференциясе буенча панель дискуссияләр һәм продукция презентацияләре планлаштырылган.