И.Метшин Казан Изге Ана иконасы соборы турында: «Тарихи бәйләнеш һәм гаделлек торгызыла»

(Казан шәһәре KZN.RU, 19-нчы июль, Ксения Швецова). 21-нче июльдә православие динендәге христианнар Рус православие чиркәвенең иң хөрмәтле Изге Ана иконасы бәйрәмен билгеләп үтәчәк. Быел бәйрәм күптән көтелгән вакыйга – Казан Изге Ана иконасы соборын изгеләндерү белән истә калачак. Бәйрәм вакыйгасына башка төбәкләрдән кунаклар киләчәк, шул исәптән Мәскәү һәм бөтен Русь патриархы Кирилл катнашуы көтелә.

«Соборны изгеләндерү – шәһәр тормышындагы мөһим вакыйга, ул Россиядә һәм аннан читтә дә хөрмәтләнә. Без соборны тарихи урынга кайтару шаһитлары, безнең өчен бу бик зур бәйрәм һәм безнең уртак зур шатлыгыбыз», – диде Казан Мэры Илсур Метшин бүген эшлекле дүшәмбедә.

«Православие динендәгеләр яки мөселманнар булуга карамастан, без бу изге урынны бер үк дәрәҗәдә хөрмәт итәбез, Изге Марияны  яисә Коръән буенча Мәрьямны хөрмәт итәбез, – диде Казан Мэры Илсур Метшин. – Инкыйлабка кадәр Россиядә Изге Ана иконасының табылу урыны дин тотучыларның хаҗ кылу урыны булды. Хәзер дә шулай булыр дип өметләнәбез. Заманнарның тарихи бәйләнеше һәм гаделлек чиркәү төзелеше һәм аны изгеләндерү нәтиҗәсендә торгызылуына без бөтен җаныбыз белән шат».

21-нче июль көнне 7:00 сәгатьтә Казан Кремленең Благовещенск соборында бәйрәм хөрмәтенә гыйбадәт кылу башлана. Аннары дин тотучылар тәре йөреше белән Кремль, Профсоюз урамнары буйлап, аннары Кремль тирәсендә һәм Карл Маркс һәм Миславский урамнары буйлап Богородицкий монастырена кадәр узачак. 8:00 сәгатьтә Казан Изге Ана иконасы соборын изгеләндерү башланачак, дип искәртте җәмәгать оешмалары белән элемтә бүлеге җитәкчесе Илнур Шакиров.

20-нче июль 19:00 сәгатьтән 21-нче июль 15:00 сәгатькә кадәр хәрәкәт һәм парковка Миславский урамының юл өлешендә, К.Маркс урамыннан Большая Красная урамына кадәр участокта тыелачак.

21-нче июль көнне 6:00 сәгатьтән 15:00 сәгатькә кадәр чикләү тәре йөреше маршрутының юл өлешендә гамәлдә булачак.

Казан Изге Ана образы Россиядә иң хөрмәтле изгеләрнең берсе. Изге Ана образы белән икона табылган урында чиркәү 1808 елда салына һәм изгеләндерелә, ул Иван Грозный указы буенча нигез салынган Богородица монастыре комплексына керә. Казан Изге Ана иконасы соборы йөз ел элек – 1932 елда ачылган, дип искәртте Вахитов һәм Идел буе районнары хакимияте башлыгы Марат Закиров.

Совет чорында, күп кенә дини объектлар кебек үк, Богородицкий монастыре да тиешенчә файдаланылмаган: төрле вакытта анда киностудия, складлар һәм тәмәке фабрикасы урнашкан булган. Безнең көннәргә архитектура комплексының бик аз корылмалары гына килеп җиткән.

«Богородицкий монастырен торгызуга беренче адымнар Казанның меңьеллыгы елларында, Ватиканнан Казан Изге Ана иконасы исемлеге әйләнеп кайткач башланган», – дип искәртте М.Закиров. Соборны торгызу Казан һәм Татарстан митрополиты Феофан, ТР Дәүләт Киңәшчесе һәм республиканың беренче Президенты Минтимер Шәймиев һәм ТР Президенты Рөстәм Миңнеханов инициативасы белән башланды. 2016 елда соборның яңа бинасы нигезенә истәлекле таш Мәскәү һәм бөтен Русь Патриархы Кирилл тарафыннан салынган.

Соборны торгызуга зур әзерлек эшләре алып барылган: борынгы фотосурәтләр, рәсемнәр һәм сызымнар буенча гыйбадәтханәнең тышкы күренеше белгечләр тарафыннан тарихи рәвештә торгызылды. Төзелеш һәм бизәү эшләре 2016 елдан 2021 елга кадәр 4,5 гектардан артык территориядә барган, бинаның мәйданы 1656 квадрат метр тәшкил иткән.

Төп гөмбәз диаметры – 15 метр, ә сигез кечкенә гөмбәз – 7 метр.

Кессонлы 16 кечкенә, 4 зур  арка торгызылган.

Собор конструкцияләренең гомуми авырлыгы 124 мең тоннадан артык.

Тәрене исәпкә алып, соборның биеклеге – 55 метр.

Археология эшләре вакытында соборның нигезе табылган, аның нигезендә могҗизалы икона алу урынында уникаль җир асты гыйбадәтханәсе сакланган. М.Закиров сөйләгәнчә, Мәгарә гыйбадәтханәсенең исән калган тарихи өлешләрен саклап калып, аны торгызып, хәзерге гыйбадәтханә проектына кертеп булды. Хәзер ул изгеләндерелгән һәм анда гыйбадәтләр үткәрелә.

Гыйбадәтханәне торгызу эшенә республиканың һәм Россиянең иң яхшы белгечләрен җәлеп иттеләр. Мәсәлән, Муромнан чакырылган осталар тарафыннан смальтадан 28 тышкы икона эшләнгән, Мәгарә гыйбадәтханәсе Костромадан реставраторлар ярдәмендә төзелгән, алар борынгы технология буенча кирпечтән сводлар чыгара алган, ә Мәскәү белгечләре сакланган фреска элементларын һәм рәсем сәнгате рәсемнәрен консервацияләгән һәм аларны реставрацияләде. Собор өчен чугун плитәне Чиләбе осталары ясаган.

«Гомуми тырышлык белән Югары гыйбадәтханә бизәге торгызылды, шул исәптән, академик сюжетлы һәм альфрейн бизәкле рәсемне дә кертеп, – дип өстәде спикер. – Июнь башында үзәк һәм ике ян собор иконостасларын монтажлау тәмамланды. Аларда 62 икона бар, алар 30-нчы елларда югалганнарның күчермәләре булып тора».

Собор бинасыннан тыш, ул урнашкан территория дә төзекләндерелде– биредә 1396 кв.м мәйданлы сквер булдырылды. Монастырь территориясендә килүчеләр һәм хаҗ кылучылар өчен ике түрбакча утыртылды. Төзекләндерелгән территориянең мәйданы 2 гектарга якын, дип хәбәр итте М.Закиров.

«Төзүчеләрнең һәм реставраторларның эше генә түгел, ә зур күмәк эшләре дә мөһим. Мәсәлән, җир кишәрлекләрен оештыру, собор территориясендә 19 законсыз корылманы демонтажлау, ике җылылык трассасы төзү, Нагорная урамы буенча юл хәрәкәте схемасына үзгәрешләр кертү буенча»,– дип ассызыклады район хакимияте башлыгы.

Соборны ремонтлау якындагы барлык объектларга да йогынты ясады: юллар ремонтланды һәм якындагы объектларга, шул исәптән йортларга һәм мәгариф учреждениеләренә капиталь ремонт ясау буенча өстәмә эшләр башкарылды. Бу эшкә Большая Красная урамындагы бина милекчеләре дә кушылды – алар биналарның фасадларын һәм аларга якын урнашкан территорияне төзекләндерде. Япеев урамында элек авария хәлендә дип танылган һәм җимерелергә тиешле булган йорт Казан Епархиясенә реконструкцияләү һәм киләчәктә файдалану өчен сатып алынган һәм тапшырылган.

«Бүгенге көндә объектта барлык планлаштырылган төзелеш эшләре төгәлләнде, һәм Казан Изге Ана иконасы соборы ачылуга әзер», – дип йомгаклады М.Закиров.

«Без бу эштә катнашкан реставраторларга, рәссамнарга, меценатларга бик рәхмәтле. Бу – гыйбадәтханәне бөтен дөнья белән торгызган һәм төзегән очрак, – диде И.Метшин. – Илһамландыручыларыбызга – республиканың беренче Президенты, хәзерге Президентыбыз Рөстәм Миңнехановка аерым рәхмәт сүзләре. Бу Татарстан башкаласының гына түгел, бөтен Россиянең рухи үзәге булыр дип ышанабыз. Чын күңелдән Казан Изге Ана иконасы күренүе, соборны изгеләндерү бәйрәме белән котлыйм».