Р.Миңнеханов Кабан күле яр буе турында: «Без күлнең Иске Татар бистәсенең тарихи тирәлеге белән бәйләнешен саклап калдык»

(Казан шәһәре KZN.RU, 29-нчы август, Алена Мирошниченко). Бүген Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Миңнеханов, Россия Хөкүмәте Рәисе урынбасары Марат Хөснуллин, Россия Президентының Идел буе федераль округындагы Тулы вәкаләтле вәкиле Игорь Комаров, Казан Мэры Илсур Метшин һәм башка мәртәбәле кунаклар Кабан күленең яңартылган яр буе буйлап йөрде.

Барбекю зонасы, спортның ишү төрләре мәктәбенең яңа бинасы, җәяүлеләр һәм велосипедчылар өчен яңа зоналары булган төзекләндерелгән җәмәгать киңлеге шәһәр һәм республика көне алдыннан ачылды.

ТР Президенты ярдәмчесе Наталия Фишман-Бекмамбетова яр буен реконструкцияләү һәм алга таба җәмәгать киңлекләрен үстерү турында сөйләде.

Кунаклар Һади Такташ урамыннан Назарбаев урамына кадәр - күлнең ике ягын тоташтыручы күпер буйлап, шулай ук Иске Татар бистәсендә Мәрҗани урамы буйлап үттеләр. Җәмәгать киңлегенең икенче чиратының озынлыгы 2 км чамасы тәшкил итә. Биредә футбол кыры, амфитеатр, гамак, спорт мәйданчыгы, велопарклар, Һади Такташ урамы ягыннан яңа керү төркеме барлыкка килгән. Биредә шулай ук яшелләндерү уздырылган, ә күлнең ике ягында да фиточистарту каскадлары урнаштырылган.

Төзекләндерелгән яр буенда барлыгы 12 мең субай салынган, 27 км киртә сузылган. Төзүчеләр эш вакытында ландшафтны мөмкин кадәр күбрәк сакларга тырыштылар, шулай ук халыкның аз мобильле төркемнәре өчен кирәкле инфраструктураны карадылар. Җәяүле юллар төшүне җиңеләйтә һәм коляскаларда йөрергә мөмкинлек бирә торган итеп салынган.

Гамәлдәге яр буе территориясеннән Назарбаев урамына таба трибуна һәм резина өслекле һәм тренажерлы спорт мәйданчыгы урнаштырылган. Шәһәр халкы инде бүген үк биредә урнаштырылган һөнәри җиһазларны – перекладиналар, арканнар, боҗралар, штангаларны сынап карады. Күнегүләр арасында амфитеатр баскычларында яки су өстендә урнаштырылган гамакларда ял итәргә мөмкин.

Кунакларга шәһәр үзәгендә ачык утта – барбекю зонасы барлыкка килүен күрсәттеләр. Шәһәр халкы мангалны прокатка ала ала. Янәшәдә иҗтимагый бәдрәфләр һәм ана-бала бүлмәсе төзелгән. «Яр буендагы яңа формат соңыннан ачык һавада ял итү турындагы күзаллауларның үзгәрүенә китерәчәк, дип өметләнәбез. Без махсус саклана торган табигый территорияләрдә учак һәм чүп өемнәрен күрүдән туктаячакбыз, чөнки боларның барысын да цивилизацияле итеп эшләргә мөмкин булуын аңлыйбыз. Бу – шәһәрнең үзәгендә бөтен шартларны тудырган беренче җәмәгать киңлеге», – дип ассызыклады ТР Президенты ярдәмчесе.

Янында гына күпфункцияле объект урнашкан, анда беренче катта Ишкәкле спорт төрләре мәктәбе эшли, анда 10-нан 18 яшькә кадәрге 420 бала белем ала. Байдаркаларны суга төшерү һәм аларны саклау өчен өч пирс һәм эллинг каралган. Моннан тыш, бинаның беренче катында тиздән көймәләрне прокатка бирү пункты барлыкка киләчәк. Н.Фишман-Бекмамбетова билгеләп үткәнчә, элек мәктәп 60-нчы елларда төзелгән агач бинада урнашкан булган. Хәзер исә спорт мәктәбе укучылары карамагында чишенү-киенү бүлмәләре, душ бүлмәләре булган яңа зур бина. Көннең беренче яртысында монда балалар шөгыльләнәчәк, ә икенчесендә – теләсә кайсы казанлы арендага җиһазлар ала яки тренировкага языла алачак. Икенче катта, күзәтү мәйданчыгында, кафе урнашкан.

Борылышта – ясалма өслекле футбол кыры.

Яр буеның алдагы чиратында ноу-хау булган фиточистарту корылмаларына, шулай ук яңа үсемлекләр утыртуга аерым игътибар бирелгән. «Парк-сервис» ландшафт предприятиесе генераль директоры Сергей Мурзов сөйләгәнчә, сулыкта 650 яңа агач, 7 меңнән артык куак, 17 меңнән артык су үсемлекләре һәм 36 мең күпьеллык агач барлыкка килгән.

Яңа чират территориясендә шулай ук 4 гектар мәйданда яшел зона барлыкка киләчәк, анда соңыннан дендропарк төзекләндереләчәк. «Монда Татарстан Республикасының барлык табигый зоналары,  үсемлекләре күрсәтеләчәк. Бу җиңел бурыч түгел, җитди академик якын килү таләп итә, шуңа күрә хәзер тиешле проект эшләнә», – дип аңлатты Н.Фишман-Бекмамбетова.

Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов фикеренчә, яр буе тарихи каркасны саклап калган җәмәгать киңлеген тулысынча реновацияләү үрнәге булырга мөмкин. «Биредә без күлне әйләнә-тирәлекне вакыйгалар белән тулыландыру идеясен тормышка ашыра алдык. Иң элек күлнең Иске Татар бистәсенең тарихи тирәлеге белән бәйләнешен саклап калуга ирештек», – диде ул.

Яр буеның икенче чираты Мәрҗани урамына илтүче 200 метр озынлыктагы су өстендәге җәяүлеләр күпере белән тәмамлана. Ул күл тирәли гомуми озынлыгы 5 чакрым булган җәяүле маршрутны боҗралый. Ә киләсе елда җәяүлеләр күпереннән Мәрҗани урамындагы җәяүлеләр зонасын төзекләндерү дәвам итәчәк. Биредә суга чыгу урыны оештырылачак, эскәмияләр, чүп савытлары, клумбалар һәм навигация элементлары урнаштырылачак.

Моннан тыш, Н.Фишман-Бекмамбетова сүзләренчә, Назарбаев урамындагы автомобиль күперен реконструкцияләү, киңәйтү планлаштырыла. Бу күлнең икенче ягында, зоопаркка чыгу белән, күлне төзекләндерүне дәвам итәргә мөмкинлек бирәчәк. Җәяүле юл автомобиль күпере астында дәвам итәчәк һәм Түбән Кабаннан Урта Кабанга күчәргә мөмкинлек бирәчәк.

«Без кешеләрнең уңайлы тормышы өчен җәмәгать киңлекләренең никадәр мөһим булуын аңлыйбыз, шуңа күрә мондый киңлекләрне үстерү өчен бөтен көчебезне куябыз – парклар, скверлар, яр буйларын төзекләндерәбез. Шул ук вакытта һәрвакытта да халыкның фикерен исәпкә алабыз һәм аларның инициативаларын хуплыйбыз», – диде Р.Миңнеханов.

Аннары кунаклар яр буеның икенче өлешенә – Иске Татар бистәсе районына күчте. Биредә алар Мәрҗани урамында «Милли кием» бәйрәмендә булдылар, аның кысаларында «Печен базары» фестивале, иммерсив спектакль, йөзмә сәхнәдә концерт, арт-объект «монетлар» куелган.

Түбән Кабан күле яр буен реконструкцияләү иң масштаблы һәм мөһим төзекләндерү проектларының берсе булып тора. Төзекләндерүнең беренче этабы – Г. Камал исемендәге театрдан «Планета Фитнес»ка кадәрге участокта – 2018 елда тәмамланды. Уңайлы йөрү зоналары, эскәмияләр, чәчәкләр, декоратив яктырту һәм гадәти булмаган үсемлекләр – болар барысы да реконструкциянең беренче чиратын тәмамлаганнан соң күрә алдылар. Мәсәлән, күл буенда 12 мең су үсемлекләре, шулай ук юкә, шомырт, алмагач, тал һәм спирея утыртылды. Сәлимҗанов урамындагы ярымутрауда күзәтү мәйданчыгы барлыкка килде.

Исегезгә төшерәбез, Кабан күлләре яр буйлары системасын үстерү концепциясен эшләү буенча халыкара конкурс нәтиҗәләре буенча 2015 елда Turenscape + МАП architects Россия-Кытай консорциумы проекты җиңде. Ул территориянең табигый ландшафтын саклап калуны да, шәһәр халкының ялы өчен яңа зона булдыруны да күздә тотты.

Утырышта шулай ук ТР Президенты Аппараты җитәкчесе Әсгать Сәфәров, РФ төзелеш һәм торак-коммуналь хуҗалык министрының беренче урынбасары Ирек Фәйзуллин, ТР спорт министры Владимир Леонов, ТР Мәдәни мирас объектларын саклау комитеты рәисе Иван Гущин, Башкарма комитет җитәкчесе урынбасары – Тышкы төзекләндерү комитеты рәисе Игорь Куляжев, Парклар һәм скверлар дирекциясе җитәкчесе Марат Закиров, Мәдәният идарәсе башлыгы Азат Абзалов, Физик тәрбия һәм спорт комитеты рәисе Альберт Салихов, Россиянең халык артисты Сергей Безруков, Казанның мактаулы гражданы, артист Салават Фәтхетдинов һәм башкалар катнашты.