И.Метшин сукбай этләр мәсьәләсен хәл итү турында: «Без иң яхшы тәҗрибә эшләү белән кызыксынабыз, хәзер Россиядә андый нәрсә юк»

(Казан шәһәре KZN.RU, 25-нче август, Ксения Швецова). «Хайваннар белән җаваплы эш итү турында»гы Федераль законга төзәтмәләр эшләргә, Казанда «эт исәбен алу»ны оештырырга, шәһәрдә заманча зооүзәкләр челтәре төзергә, Казан ветеринария академиясе территориясендә этләр өчен приют төзергә, йортсыз хайваннар булган оешмалар эшен шәһәр хуҗалыгының өстенлекле юнәлешләренә кертергә, шулай ук сукбай хайваннар белән шөгыльләнүче оешмаларга ярдәм итәргә – бүген Казан Мэры Илсур Метшин «Сәйдәш» мәдәни үзәгендә сукбай хайваннар проблемасын хәл итүгә багышланган түгәрәк өстәлдә әнә шул һәм башка карарларны яңгыратты.

«Без чын күңелдән бу мәсьәләне тулысынча хәл итүдә иң яхшы тәҗрибә эшләү белән кызыксынабыз. Кызганычка каршы, Россия территориясендә әлегә андый хәл юк, аннан читтә дә чишелеш табылмаган. Әмма Казан яңа эш юнәлеше буенча беренче генә алынмый, сезнең белән бергә без беренче адымны ясадык инде», – дип мөрәҗәгать итте Мэр түгәрәк өстәлдә катнашучыларга.

Федераль законга төзәтмәләрне зооактивистлар, приют җитәкчеләре һәм ветеринарлар белән бергә әзерләячәкләр

Мэр 2020 елда үз көченә кергән «Хайваннар белән җаваплы эш итү» дигән федераль законга төзәтмәләр проектын эшләүне йөкләде. Закон элекке яшәү урыннарында этне аулауны, стерильләштерүне, вакцинацияләүне һәм кире чыгарып җибәрүне күздә тота.

Бүген Казанда йорт-җирсез хайваннар белән эшләүгә республика бюджетыннан ел саен 21 млн сум күләмендә субвенция бүлеп бирелә. ТКХ комитеты хайваннарны аулауга, дәвалауга һәм транспортлауга ачык аукционнар үткәрә. Агымдагы елда электрон сәүдә нәтиҗәләре буенча килешүләр «Зооцентр» ҖЧҖ белән төзелгән. Аулау шәһәрлеләрнең гаризалары буенча гамәлгә ашырыла. Узган ел эчендә барлыгы 5463 гариза кабул ителгән, алар буенча 3785 эт тотылган. 2021 елда 4906 гариза кергән, 3034 эт тотылган.

Бу елның июленнән 222-0-444 кайнар линия телефоны эшли башлады, анда гариза ялларсыз тәүлек буе автоматик режимда кабул ителә, текстка үзгәрә, теркәлә һәм башкаруга җибәрелә.

Әмма әлеге эш әлегә закончалыкның камил булмавы аркасында проблеманы хәл итүдә күренеп торган нәтиҗәләргә китермәде.

«Хайваннарга карата гуманлы мөнәсәбәт принциплары кертелгән, әмма аларны тоту буенча аерым мәсьәләләр эшләнмәгән, хуҗаларның җаваплылыгы каралмаган. Закон заводчыларның җайга салынмаган эшчәнлеге, шәһәрлеләрнең хайваннарына карата салкын мөнәсәбәт проблемасын хәл итми. Әлеге проблемаларны хәл итү буенча зур эш көтә», – дип аңлатты Башкарма комитет җитәкчесе урынбасары Искәндәр Гыйниятуллин.

«Бу эшне барысы да канәгать булсын өчен оештырырга мөмкинлек бирми торган берничә хәл ителмәгән сорау калды», – дип килеште шәһәр башлыгы. Закон проектына нинди пунктларны кертергә кирәклеген билгеләү өчен, Мэр законга төзәтмәләр өстендә эшләргә зооактивистларны, приют җитәкчеләрен, ветеринарларны һәм башка белгечләрне кушылырга чакырды.

«Эшне проблеманы хәл итүгә якынлашкан илләрдә иң яхшы тәҗрибәне өйрәнүдән башларга кирәк. Практиканы өйрәнү һәм төзәтмәләр проектын әзерләү зарур, аны без башта Татарстан Дәүләт Советына, аннары Дәүләт Думасына җибәрәчәкбез», – диде Мэр һәм түгәрәк өстәлдә катнашкан ТР Дәүләт Советы депутатлары Илья Вольфсонга һәм Марат Нуриевка мөрәҗәгать итеп.

Казан шәһәре Думасы депутаты Лилия Бакулина билгеләп үткәнчә, гамәлдәге норматив документларны ил субъекты дәрәҗәсендә камилләштерергә мөмкин. «Кануннарда җитешсезлекләр чыннан да бар. Һәм бу җитешсезлекләрне бетерергә кирәк», – диде ул.

Казанда «эт санын алу»ны үткәрәчәкләр

Киләчәккә эш күләмен билгеләү өчен шәһәр башлыгы ТР башкаласында «эт санын алу»ны үткәрергә кушты. Аны оештыруда методологияне һәм ярдәмне Ветеринария академиясе ректоры Рөстәм Равилов вәгъдә итте. Башкарма комитет җитәкчесе урынбасары Искәндәр Гыйниятуллин сүзләренә караганда, бүгенге көндә Казанда якынча 10 мең йорт эте исәпләнә, әмма бу сан төгәл билгеләнмәгән.

Ветакадемия ректоры Рөстәм Равилов аңлатканча, исәпкә алу билгеле бер алгоритм буенча махсус математик модель ярдәмендә үткәрелә. «Йортсыз хайваннарның санын билгеләү проектын эшләтеп җибәрергә кирәк», – дип саный ул.

Казан Мэры йортсыз этләрнең төгәл санын ачыкларга кушты. «Без әлегә кагылмаган эш катламы бар. Әйдәгез, сезнең ярдәм белән, алда торган эшләр күләмен белү өчен, «этләр санын исәпкә алу»ны уздыру турында килешик», – диде Илсур Метшин.

Ветакадемия студентларын йортсыз хайваннар белән эшләүгә җәлеп итәчәкләр

Йортсыз хайваннарның санын көйләүгә сукбай этләрнең стерилизациясе ярдәм итә. Казанда май аеннан башлап хайваннарны бушлай стерильләштерү һәм вакцинацияләү шәһәр бистәләренә чыга торган мобиль пунктта үткәрелә. Анда бүген 106 хайван стерильләштерелгән, 143 баш котыру авыруыннан вакцинацияләнгән.

Әмма бу санны берничә тапкырга арттырырга кирәк, дип ышана экспертлар. «Бүгенге көндә төп карар – хайваннарны бер үк вакытта массалы стерильләштерү, ул үзенең уңышлы булуын раслады, – дип билгеләп үтте «Игелекле эш» акциясен оештыручы Әминә Кашапова. – Без дә шәһәргә үзенә күрә бер бүләк ясадык. Үз көчебез белән 255 хайванны стерильләштердек, «Зоозаботы» командасы тагын 250 эткә операция ясады.

Ветеринария академиясе ректоры хайваннарга клиник кафедраларда түләүсез операция үткәрергә тәкъдим итте. «Стерильләштерүне укучылар түгел, ә студентлар катнашында укытучылар үткәрәчәк, – диде ул. –Наркотиклар, антибиотиклар, тегү материаллары өчен түләүгә минималь акча таләп ителә. Без моны эшләргә әзер, бездә хәтта хайваннарны тернәкләндерү чорында ике атнага кадәр узарга мөмкин булган операциядән соң тоту өчен урын да бар».

Моннан тыш, Рөстәм Равилов приютларда эшләүгә ветеринария студентларын да җәлеп итәргә тәкъдим итте. «Алар инде кайбер приютларда эшлиләр, хайваннарны карыйлар, аларны дәвалыйлар. Без бу тәҗрибәне арттыра һәм киңәйтә алабыз», – диде ул.

Мэр бу идеяне хуплады: «Бу кайгыртучан хуҗасы булмаган этләргә ярдәм. Һәм бу студентлар өчен яхшы практика. Әмма барысы да мәхәббәт һәм теләк аша булырга тиеш, чыннан да ярдәм итәргә әзер булганнарны гына җәлеп итәргә кирәк», – диде И.Метшин.

Ветакадемия территориясендә этләр өчен приют булдырырга әзер – мондый инициатива белән югары уку йорты ректоры чыгыш ясады. «Без моны үз көчебез белән тулысынча тормышка ашыра алмыйбыз, бары тик шәһәр ярдәме белән генә», – диде Рөстәм Равилов.

«Югары уку йорты территориясендә приют булдыруга килгәндә, без һичшиксез катнашачакбыз. Без төзелештә дә ярдәм итәчәкбез, һәм канун таләп итә торган шартлар тудырачакбыз», – диде Мэр.

Сукбай хайваннар белән эшләүче оешмаларның эшчәнлеге өстенлекле булачак

Сукбай хайваннар мәсьәләсен хәл итү белән шөгыльләнүче оешмаларның эшчәнлеге шәһәр хуҗалыгының өстенлекле юнәлешенә кертеләчәк. «Бу оешмаларга шәһәр конкурсларында катнашырга, грантлар, ташламалы кредитлар алырга, ташламалы аренда шартларында биналар һәм башка ташламалар алырга мөмкинлек бирәчәк, – дип аңлатты Мэр.– Хайваннарны яклау оешмалары бездә эшләсә, без бик шат булачакбыз. Без административ ресурс белән генә түгел, акча белән дә ярдәм итәчәкбез».

Моннан тыш, зоояклау оешмалары эше «Игелекле Казан» проектының аерым юнәлешенә бүленәчәк. «Без бу проект кысаларында хәйрия фондлары вәкилләре һәм меценатлар белән хезмәттәшлек итәбез. Хайваннарны яклаучылар өчен бу файдалы булачак», – дип ышана И.Метшин.

Хайваннарны яклаучылар уртак эшнең беренче этапларын бәяләделәр. «Гомумән алганда, без бүген бу фикер алышу барышыннан бик канәгать. Без эшнең алга китүенә шат, моны берничә ел көттек. Бу елларда игътибар башка мәсьәләләрдә иде, ләкин бу проблема да чишелеш таләп итә, – диде Әминә Кашапова. – Барлык шәһәрләр дә йортсыз хайваннар өстендә эшләү белән мактана алмый. Әмма без прецедент булдыра алабыз. Әйдәгез, бу эштә беренче булыйк».

«Без бу инициативалар турында гына фикер алышмыйбыз, ә аларны тормышка ашырачакбыз. Без зооүзәкләр күбрәк булсын өчен, шуңа күрә үз эшләрен башларга, бу юнәлешкә карарга теләүче эшмәкәрләрне чакырабыз, – дип өстәде шәһәр башлыгы. – Без аларны ташламалы аренда белән тәэмин итәчәкбез, түләүләрдән азат итәчәкбез, ярдәм чаралары күрәчәкбез. Шәһәрдә зооүзәкләр берничәү булырга тиеш».