Марта Мартьянова һәм Мирфатыйх Зәкиев «Казанның мактаулы гражданы» исеменә лаек булдылар

(Казан шәһәре KZN.RU, 16-нчы август, Алинә Бережная). Казанның мактаулы гражданы исеме ТР Фәннәр академиясе әгъзасы, профессор, ТР Фәннәр академиясенең Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының лексикология һәм диалектология бүлеге баш фәнни хезмәткәре Мирфатыйх Зәкиев, шулай ук фехтование буенча Россиянең халыкара класслы спорт мастеры, 2020 елда Токиода узган XXXII Олимпиада Уеннарында фехтовкалау буенча чемпионы Марта Мартьянова Казанның Мактаулы гражданины исеменә лаек булды. Мондый карарны бүген Казан шәһәре Думасы депутатлары Ратушада уза торган VIII сессиядә кабул итте.

Мактаулы гражданнар кандидатураларын депутатлар каравына Казан Мэры Илсур Метшин тәкъдим итте. Казан шәһәре Думасы каравына әлеге югары исем бирү өчен Россия, Татарстан Республикасы һәм Казан шәһәре файдасына нәтиҗәле эшләүче, үз эшләре белән аларны данлап, шәһәр, республика һәм аннан читтә яшәүчеләрдә лаеклы абруй һәм ихтирам казанган кешеләргә кандидатура кертәм», – дип ассызыклады шәһәр башлыгы.

Югары исемгә лаек булган кандидатларның берсе – Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе әгъзасы, профессор, Татарстан Республикасы Фәннәр Академиясенең Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының Лексикология һәм диалектология бүлегенең баш фәнни хезмәткәре Мирфатыйх Зәкиев. Мирфатыйх Зәкиев 1951 елда Казан дәүләт университетының татар филологиясе бүлеген, ә 1954 елда кандидатлык диссертациясен вакытыннан алда яклап, аспирантураны уңышлы тәмамлаган. Ул Казан дәүләт университетының татар теле кафедрасы мөдире, фәнни эш буенча проректор, Казан дәүләт педагогика институты ректоры, Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институты директоры, Татарстан АССР Югары Советы Рәисе булып эшли.

«Мирфатыйх Зәки улы Казан тюркология лингвистика мәктәбенең күренекле вәкилләреннән берсе, аның фәнни тикшеренүләре фундаменталь фән үсешенә зур өлеш кертә. Аның тарафыннан тел, милләтара һәм телара элемтәләр өлкәсендә фәнни мәктәпләр төзелде», – диде Илсур Метшин. Шулай ук Мирфатыйх Зәкиев 800-гә якын фәнни эш бастырды, шул исәптән 60 монография, дәреслек һәм уку әсбаплары. Ул 60 тирәсе фән кандидаты әзерләнгән, 18 укучысы фән докторлары һәм профессорлар булган.

«Мирфатыйх Зәки улының тел белеме өлкәсендәге тирән белемнәре һәм бай тәҗрибәсе һәрвакыт иң югары дәрәҗәдә ихтыяҗ булды. Ул Россия Федерациясе Мәгариф министрлыгының филология фәннәре буенча гыйльми комиссиясен, Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгының татар теле буенча комиссиясен, Татарстан Югары Советының республика халыклары телләре турындагы закон проектын әзерләү буенча комиссиясен, иҗтимагый һәм гуманитар фәннәр буенча республика советын җитәкли, Татарстан Конституция комиссиясе әгъзасы, Россия Фәннәр академиясенең Россия тюркологлары комитеты бюросы, РФА Әдәбият һәм тел бүлеге каршындагы «Тел һәм җәмгыять» фәнни советы әгъзасы булды, – дип ассызыклады шәһәр башлыгы.

Моннан тыш, Мирфатыйх Зәкиев республика филология конференцияләрендә чыгыш ясады, барлык иҗтимагый һәм халыкара тюркология конгрессларында докладлар укыды, татар лингвистикасын чит ил форумнарында да тәкъдим итте: АКШ, Англия, Германия, Венгрия, Югославия, Төркия, Вьетнамда.

Илсур Метшин хәбәр иткәнчә, ­академикның административ, фәнни һәм иҗтимагый эшчәнлеге хөкүмәт тарафыннан югары бәяләнгән, ул Хезмәт Кызыл Байрагы һәм Халыклар дуслыгы орденнары, «Татарстан Республикасы алдындагы казанышлар өчен» ордены, Россия Федерациясе һәм Татарстан Республикасының атказанган фән эшлеклесе, фән һәм техника буенча Татарстан Республикасы Дәүләт премиясе лауреаты.

Шулай ук «Казанның мактаулы гражданины» исеменә фехтование буенча Россиянең халыкара класслы спорт мастеры, 2020 елгы XXII Олимпиада Уеннарында фехтование буенча чемпионка Марта Мартьянова лаек булды. «Узган атнада Токио шәһәрендә 2020 елгы XXXII Олимпиада уеннары тәмамланды, аларда Россия Олимпия комитеты әләме астында чыгыш ясаган һәм Чайковский музыкасы астында җиңгән Россия спортчылары чираттагы тапкыр Россиянең – бөек спорт державасы булуын, җиңелмәс холкы һәм җиңүгә ихтыяҗ зур булуын раслады. Токиода узган олимпиада чемпионнары арасында яшь Казан спортчысы Мартьянова Марта Валерьевна да бар», – дип ассызыклады Илсур Метшин. Ул хәбәр иткәнчә, спортчы Россия чемпионатларында һәм халыкара беренчелекләрдә күп тапкырлар призер булган. Марта Мартьянованың халыкара аренада беренче җиңүе 2018 елның 14-нче гыйнварында Польшаның Катовице шәһәрендә Дөнья кубогы этабында узган, анда Марта команда зачетында алтын медаль яулаган, шул ук елда рапира буенча команда ярышларында Европа чемпионатында көмеш медаль яулаган.

Шәһәр башлыгы агымдагы елның 29-нчы июлендә Токиода 2020 елгы XXII Олимпиада Уеннарында Казан спортчысы Марта Мартьянова, турнирда җитди җәрәхәт алган булуына карамастан, ихтыяр көчен күрсәтте, Россия командасының җиңүенә зур өлеш кертте, дип сөйләде.

«Мартьянова Марта Валерьевна – якты талант, хезмәт сөючәнлек, ныклык, югары техник осталыкка ия булган спортчы, Россия, Татарстан Республикасы һәм Казан шәһәре данын яклап югары спорт казанышларына иреште», – дип ассызыклады Илсур Метшин.

Казан шәһәре Думасы депутатлары тәкъдим ителгән кандидатураларны хуплады һәм «Казанның мактаулы гражданины» исемен Мирфатыйх Зәкиевкә һәм Марта Мартьяновага бирү турында карар кабул итте.