И.Метшин: «Казанда вандализм фактларына түзеп торырга тиеш түгелбез»

(Казан шәһәре KZN.RU, 14 нче ноябрь, Юлия Летникова). Быел Казанда җәмәгать киңлекләрен төзекләндерү буенча 9 проект гамәлгә ашырылды, эшләргә 941 млн сум бүлеп бирелде, шуларның яртысыннан артыгы – республика бюджетыннан. Казан Мэры Илсур Метшин шәһәр халкын җәмәгать киңлекләренә сакчыл карарга һәм вандализм очракларын да игътибарсыз калдырмаска өндәде.

«Паркларда вандализм фактлары дәвам итә. Йөзләгән гектар паркны һәм мең подъездны саклау өчен полицейскийлар һәм төзекләндерү өлкәсе белгечләре җитмәячәк. Казанда вандализм фактларына түзеп торырга тиеш түгелбез, культура әйтеп торып барлыкка килә, – диде шәһәр башлыгы. - Халык җәмәгать киңлекләренә битараф карарга тиеш түгел, бары хокук саклау органнары хезмәткәрләре көче белән генә бу проблеманы җиңеп булмый. Шәһәр халык өчен, шуңа күрә без аңа игътибарлы булырга, бер генә вандализм очрагын да битараф калдырмаска, кисәтергә тиешбез». 

Казан Мэры сүзләренә караганда, шәһәрдә бер генә парк та бер-берсенә охшамаган, ә дизайн-проектлар халык теләкләреннән чыгып эшләнә. «Без диалогта булырга һәм төрле категориядәге казанлыларның мәнфәгатьләрен исәпкә алырга тырышабыз, һәм бу практика алдагы елларда да дәвам итәчәк», – диде И.Метшин. 

Федераль һәм республика программалары ниятләнгән программаларны тормышка ашырырга мөмкинлек бирә, шул ук вакытта кайбер территорияләрне төзекләндерү этапларга бүленә. Әйтик, иң масштаблы «Казансуны үстерү стратегиясе» проекты дистә еллар дәвамында дәвам итәчәк. «Барлык җәмәгать киңлекләре дә мөһим, бөтен җирдә казанлылар яши. Паркларга һәм скверларга йөргән кешеләрнең зур агымын күрәбез. Халык эзләренә үлән үсми – аның уңайлы һәм куркынычсыз булуы мөһим», - дип белдерде шәһәр Мэры. 

Салават күперендәге беренче парк тыныч һәм актив ял итү урыннарын һәм эт йөртү территориясен берләштерде

Октябрь аенда Салават күперендә төзелеш 2021 елда башланган парк ачылды. «Ике ел эчендә катлаулы рельефлы 6 гектарлы ташландык һәм сазлыклы урын төрле функциональ зоналары булган паркка әверелде. Биредә өлкәннәргә, балаларга, яшьләргә һәм аларның йорт хайваннарына вакыт үткәрү күңелле», – дип билгеләде И.Куляжев.

Паркта спорт һәм балалар мәйданчыклары төзеделәр һәм аларны, шул исәптән үсеш үзенчәлекләре булган балалар кулланырлык итеп тә җиһазландырдылар. Шулай ук җәмәгать киңлегендә музыка коралларында уйнарга мөмкинлек бирә торган акустик зона, өстәл уеннары мәйданчыгы һәм теплицалар җиһазландырылды, алар күрше гимназия укучылары өчен файдалы булачак. Чараларны уздыру өчен паркта кино күрсәтү һәм яңа ел чыршысы өчен мәйдан һәм күргәзмәләр өчен пергола булган мәдәни зона булдырылды. Мәдәни зона янында амфитеатр рәвешендә ике павильон пәйда булды, аларның түбәләре күзәтү мәйданчыклары булып тора. Павильоннар эчендә – остаханә, ә планда кафе һәм прокат урнаштыру. Эт хуҗалары өчен йөрү, уйнау һәм йорт хайваннары белән аралашу өчен мәйдан булдырылган. Биредә кояштан саклаучы япмалар, эскәмияләр, дәресләр өчен җиһазлар урнаштырылган, йөгерү һәм муенчаксыз йөрү өчен территория төзекләндерелгән. Ике ел эчендә паркта 805 агач, 8,8 меңгә якын куак һәм 35,5 мең күпьеллык үлән утыртылды. Моннан тыш, паркта җәяүлеләр фонтаны тоташтырылган, ә күлдә йөзмә фонтан урнаштырылган.

И.Куляжев күлдә Аккош күлләре мисалында саегудан саклау өчен экореабилитация үткәрелүе турында сөйләде. Табигый сулык эффектын булдыру һәм аны пычранудан саклау өчен 1,300 дән артык су үсемлеге утыртылган. Күл периметры буйлап агач җәяүле сукмаклар төзегәннәр һәм ике пирс бар.

Парк Салават күперендә беренче иҗтимагый мәйдан булды, шуңа күрә ул тулыландыруга аерым игътибар таләп итә. И.Куляжев Парклар һәм скверлар дирекциясенең куратор һәм ике медиаторны сайлавын, кандидатлардан гаризалар кабул итүнең бүген тәмамлануын искәртте. 

Нокса елгасы яры табигатькә минималь тыкшыну белән тыныч экопарк булачак

Сентябрьдә Казанда Нокса елгасы буендагы парк зонасының беренче чиратын төзекләндерү тәмамланды. Эшләр «Светлая долина» торак комплексы буенда, «Лето» ТК участогыннан алып 184 нче номерлы мәктәпкә кадәр үткәрелгән. «4,5 га мәйданлы яр буе зонасы куркыныч иде: елга аша җәяүлеләр өчен күперләр җитмәде, ә грунт юллар чүп үләннәре белән капланган һәм ярлар чүп-чар белән тулган», - дип аңлатты И.Куляжев.

Төзекләндерү проекты табигатькә минималь тыкшыну һәм архитектура чишелешләрен күп кертмичә генә тыныч экопарк төзүне күздә тота. «Нокса елгасы – шәһәрдә әһәмияте буенча Казансудан соң икенче урында. Аның экологик торышын яхшырту буенча төзекләндерү проектын тормышка ашыру мөһим этап булды», - диде докладчы. Аның сүзләренә караганда, елганың яр буе полосасын 1800 тонна чүп-чардан чистартканнар, аларны чыгарганнар һәм утильләштергәннәр. Территорияне өстәмә яшелләндерделәр: белгечләр 35,5 мең кв. м газон чәчтеләр һәм 820 агач утырттылар. И.Куляжев билгеләп үткәнчә, елга янында яшәүче кондызлар да паркны төзекләндерүдә катнашкан – алар берничә авария хәлендәге агачны аударырга булышкан. Моннан тыш, хайваннар кимергән кайбер агачларны белгечләр алыштырган. 

Башкарылган эшләр елга буендагы җәяүлеләр маршрутын визуаль яктан төрләндерде. Аның буеннан-буена 2 мең кв. м якын мәйданлы бердәм агач юл салынды. Кайбер участокларда су басудан саклану өчен юлны күтәрделәр. Алга таба юл буендагы җәяүле-велосипед маршрутын Нокса буенда төзекләндерелгән бөтен яр буе буйлап шундый ук юллар белән тоташтырачаклар. 

Территорияне сул як ярдагы торак массивлар белән тоташтыру өчен, төзүчеләр җәяүлеләр өчен өстәмә күпер салдылар. Аны урнаштыру урынын архитекторлар халык белән фикер алышу нәтиҗәләре буенча билгеләделәр. Планда, финанслау бүлеп бирелсә, территорияне элементлар белән җиһазландырып бетерү, воркаут һәм памп-треклы спорт зонасы оештыру. Шулай ук киләчәктә 3,5 км озынлыктагы бердәм парк зонасы булдыру өчен, 184 нче номерлы мәктәптән «Весна» паркына кадәр территорияне төзекләндерү планлаштырыла. 

Экосукмаклар, амфитеатр һәм экологик агарту дәресләре үзәге Зәңгәр күлләр территориясендә барлыкка киләчәк

Быел Зәңгәр күлләр территориясендә «Казансуны үстерү стратегиясе» программасы кысаларында «Татарстан көзгеләре» экопроекты старт алды. Шарлавыкны реконструкцияләү һәм аның янында актив ял итү зонасы булдыру иң мөһим бурыч булды. «Ноябрь башында Бәллүр шарлавыкны ныгыту буенча авариягә каршы чаралар тәмамланды: белгечләр терәк диварны, төбен һәм кырларын ныгыттылар. Төзүчеләр шулай ук авария хәлендә булган агач күперне яңарттылар», – дип сөйләде Казан Башкарма комитеты җитәкчесе урынбасары.

Яр ныгыту эшләре авыр булу сәбәпле, аларның финал этабында гына төзүчеләр территорияне төзекләндерүгә керештеләр, ул өлешчә «Зәңгәр күлләр» тыюлыгына кагыла. Шул сәбәпле проектны эшләгәндә инфраструктура объектларын табигый тирәлеккә һәм сакчыл төзекләндерүгә сизгер интеграцияләү принциплары кулланылды. Проект буенча фикер алышуда экология, биология һәм гидрология өлкәсендәге экспертлар актив катнашты. «Юллар һәм кече архитектура формалары табигый материаллардан эшләнәчәк. Алар табигать белән капма-каршы түгел, ә аның бер өлеше булып тора», - дип ассызыклады Игорь Куляжев. Тыюлык чикләрендә антропоген йогынтыны киметү өчен төзекләндерү минималь булачак: Зур Зәңгәр күлнең буенда урынның экологик һәм тарихи кыйммәте турында сөйләүче экосукмаклар оештырыла. Күпчелек очракта эш тыюлык территориясендә түгел, ә муниципаль җирдә бара. 

Шарлавык ярында уйланып ял итү өчен амфитеатр төзелде, гранит таштан тыгызланган грунт юллар һәм җәяүлеләр өчен карагайдан түшәлгән юллар урнаштыру тәмамлана. Сервис үзәге төзелеше башланды, анда экологиягә кагылышлы чаралар өчен бүлмәләр, аз хәрәкәтләнүче халык өчен туклану ноктасы һәм җәмәгать бәдрәфләре барлыкка киләчәк. Белгечләр яшел үсентеләр белән аеруча саклык белән эшлиләр, аларны сакларга тырыштылар. Планда – территориядә якынча 70 агач һәм 900 дән артык куак утырту. Яшелләндерү шул исәптән территориядән су агызу һәм табигый ярны ныгыту өчен кирәк. Эшләрне ел ахырына кадәр төгәлләргә планлаштыралар. 

Юныс мәйданында иске татар стилендә элементлар, ә Балыкчы бакчасында кораб формасындагы уен комплексы урнаштырылды

Иске Татар бистәсендәге Юныс мәйданында «Сагыш бакчасы» скверын реконструкцияләделәр. Белгечләр территориянең дендропланын үзгәрттеләр һәм үсемлекләрнең түбән ярусын өстәделәр. Скверда 2,5 меңнән артык чәчәкле куак һәм үлән утыртылган. Камера атмосферасын булдыру өчен өстәмә урам яктырту элементлары – фонарьлар, яктырткычлар һәм парк гирляндалары урнаштырылды. Скверны шулай ук иске татар стилендәге архитектура формалары – урындыклар, пәрдә рәвешендәге мәгълүмат стендлары һәм чүп савытлары белән җиһазлаганнар. Су колонкасы рәвешендә ясалган фонтан паркның үзәк элементы булды. Моннан тыш, скверда булган койманы алыштырдылар һәм Фатыйх Кәрим урамы ягыннан тротуарны киңәйттеләр. Элек бу урында урнашкан туристик автобусларның тукталышын Сара Садыйкова урамындагы 9 һәм 9а йортлар буендагы участокка күчергәннәр.

Быел Адмирал бистәсендәге Балыкчы бакчасында Кызыл Армия урамы ягыннан эшләр башкарылды. Монда төзүчеләр булган агачларга зыян китермичә территориянең вертикаль макетын үзгәрттеләр. Бу тротуарларны һәм уен мәйданчыгын су басмасын өчен эшләнде. Паркта өслекне яңарттылар: төрле төрдәге асфальт юллар һәм резин белән капланган йөгерү юлы барлыкка килде. Иҗтимагый киңлекнең начар яктыртылуы проблемасы хәл ителде: белгечләр булган яктырткычларны алыштырдылар һәм яңаларын өстәделәр. Уен мәйданчыгына бүрәнәләрдән җиһазлар куелды, бу диңгез тематикасын чагылдыра. Мәйданның үзәк элементы – таудан, сетка, скалодромнан торган кораб формасындагы уен комплексы.

ТР төзелеш тармагы оешуга 100 ел тулу скверында кышын шугалак катырачаклар

ТР төзелеш тармагы төзелүнең 100 еллыгы скверын реконструкцияләүнең беренче этабында 70 см тирәнлектәге һәм 2230 кв. м мәйданлы сулык тирәсендә эшләр башкарылды. Касәне 2 мең тоннадан артык ләмнән чистарттылар һәм анда су һәм яктылык картиналарын үзгәртә ала торган чәчәк формасында өч йөзмә фонтан төркемен урнаштырдылар. Хәзер фонтаннар кышка каплап куелган, ә су агызылган. Салкыннар башлангач, биредә «Черек күл» мисалында шугалак ачачаклар. 

«Кече Акчарлак күле» паркын төзекләндерү тулысынча тәмамланды. 2021 елда монда сулыкның экореабилитациясен үткәрделәр һәм якын-тирә территорияне төзекләндерделәр. Быел паркны кече архитектура формалары һәм навигация белән җиһазладылар, өстәмә рәвештә яшелләндерделәр һәм автосугару тоташтырдылар, мастер-класслар зонасында медиаэкран урнаштырдылар. 

Моннан тыш, быел Казанда 2015-2016 елларда җәмәгать киңлекләрен үстерү программасы буенча төзекләндерелгән ике скверны өлешчә ремонтладылар. Академик Парин урамындагы скверда җәяүлеләр өчен 760 кв. м мәйданлы агач идән яңартылды һәм спорт мәйданындагы 8 тренажерны алыштырдылар. Ваһапов урамы буенча Бөек Ватан сугышы ветераннары аллеясында төзүчеләр йөгерү юлында һәм спорт мәйданчыгында резин катламны алыштырдылар, үзәк эскәмияләрдә гранит плиткалар салдылар, клумбада штукатурканы алыштырдылар, балалар мәйданчыгына ком-гравий катнашмасы алып килделәр, шулай ук спорт һәм балалар җиһазларын яңарттылар. 

Җәмәгать пространстволарын төзекләндерү «Торак һәм шәһәр мохите» илкүләм проекты буенча гамәлгә ашырыла. Әйтик, быел 8 проект «Уңайлы шәһәр мохитен формалаштыру» федераль проекты буенча гамәлгә ашырылган. 

Журналистларның сорауларына җавап биреп, И.Куляжев Казанда парклар төзергә мөмкин булган тагын 150 территория барлыгын билгеләп үтте. Бу йортлар эчендәге кечкенә зоналарны да, концептуаль парклар урнаштыру өчен зур мәйданнарны да үз эченә ала, диде ул. Мисал итеп, И.Куляжев Серов урамындагы булачак паркны атады, ул төзекләндерү өчен республика тавыш бирүендә лидерлык позициясен алды, бу проектлаштыруга керешергә мөмкинлек бирде. Халык белән фикер алышу 16 нчы ноябрьдә узачак.